Contact

C. NADIA SEREMETAKIS
Κ. Νάντια Σερεμετάκη

διεθνώς αναγνωρισμένη συγγραφέας

On Earthquake and Public Memory

Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 26 Μαΐου 2000

ΘΕΛΕΙ ΚΑΙ ΡΩΤΗΜΑ…

Συνέντευξη: Άννα Στεργίου

Image148…ΔΙΟΤΙ  οι σεισμολόγοι επανειλημμένως έχουν εξηγήσει ότι στην Ελλάδα οφείλουμε να μάθουμε να συμβιώνουμε με τους σεισμούς. Διότι οι μνήμες του ’86 ξαναζωντάνεψαν, λιγότερο έντονες, στην Καλαμάτα με την προχθεσινή σεισμική δόνηση. Διότι οι συλλογικές φοβίες αναπτύσσονται μέσα από εμπειρίες τραγικών περιστατικών ή διηγήσεις οικείων. Διότι οι σεισμοί αποτελούν τραυματική εμπειρία, για όσους αντιλαμβάνονται την οργή του Εγκέλαδου και την ανθρώπινη αδυναμία απέναντι του. Διότι η Καλαμάτα ήταν η πρώτη πόλη που, με πρωτοβουλία της πολιτισμικής ανθρωπολόγου-συγγραφέως Νάντιας Σερεμετάκη, με τη συνεργασία των τοπικών αρχών, έβαλε το «μαχαίρι στην πληγή» πριν από λίγα χρόνια, διοργανώνοντας πολυεπίπεδες εκδηλώσεις μνήμης για τους σεισμούς.

Η Καλαμάτα τόλμησε να ξανακοιτάξει τα συντρίμμια της, προτού έρθει νέος σεισμός, μέσα από φωτογραφίες και εκθέσεις προσωπικών αντικειμένων…

«Η φωτογραφική αποτύπωση της πόλης σε χαλάσματα παρουσίασε έναν τραγικό χώρο. Δεν είναι μόνο τα μέρη των κτιρίων που βίαια χωρίστηκαν και αποκολλήθηκαν το ένα από το άλλο. Είναι και οι ίδιοι οι άνθρωποι, που αποχωρίστηκαν τα οικοδομήματα των οποίων αποτελούσαν μέρος. Υπάρχουν εικόνες σκελετωμένων, κτιρίων και ανθρώπων εξόριστων κτιρίων. Εκθέτουν κατεστραμμένα εσωτερικά, ανθρώπων και κατοικιών. Μια φωτογραφία, για παράδειγμα, μετά γυαλιά κάποιου ριγμένα σε ανακατωμένα χαρτιά, πάνω σε χαλάσματα είναι εύγλωττο σημάδι της βίαιης διακοπής της ιδιωτικής ζωής».

 

Πόσο άλλαξε η καθημερινή ζωή των ανθρώπων με το σεισμό;

«Ο φόβος ή η άπωση που προκαλούντα ερείπια, τότε και τώρα, οφείλεται στο ότι μας φέρνουν αντιμέτωπους με μια εικονογραφία του παρόντος, που ξαφνικά μεταλλάσσεται σε παρελθόν. Το γεγονός της καταστροφής έχει βίαια εξορίσει τα θύματα του από το παρόν τους. Φωτογραφίες απεικονίζουν πολίτες να προσπαθούν να εγκαταστήσουν χαρακτηριστικά της παλιάς καθημερινότητας μέσα στις τέντες, π.χ. μαγείρεμα, λούσιμο, καλλωπισμός…».

Προκαλεί αίσθηση το γεγονός ότι αρκετοί πολίτες της Καλαμάτας είχαν κρατήσει στα σπίτια τους αντικείμενα – σπασμένα ή χαλασμένα από το σεισμό – για δέκα ολόκληρα χρόνια…

«Ήταν αντικείμενα ή θρύψαλα αντικειμένων κυρίως -συναισθηματικής και όχι οικονομικής ή αισθητικής σημασίας, που είχαν περισώσει οι πολίτες και αποτελούσαν γι’ αυτούς τη μνήμη του σεισμού… Η γνώση του παρελθόντος και του παρόντος παράγεται στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής. Η λαϊκή μνήμη κυκλοφορεί στην καθημερινή ομιλία, στις προσωπικές αφηγήσεις ή καταγράφεται σε γράμματα, ημερολόγια, φωτογραφικά άλμπουμ, συλλογές αντικειμένων από το χθες. ως και σε ανέκδοτα που συχνά αποκτούν τη δύναμη και τη γενίκευση του μύθου. Συνήθως αυτή η ιστορία παραμένει στο επίπεδο της προσωπικής ανάμνησης και συχνά μένει στο παρασκήνιο σιωπηρή. Με τις εκδηλώσεις που έγιναν, προτάθηκε η γεφύρωση , της δημόσιας με την ιδιωτική μνήμη».

Αποτέλεσαν οι συμμετοχικές εκδηλώσεις μνήμης μορφή αντίστασης απέναντι σε νέους σεισμούς;

«Ο σεισμός του ’86 αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της ιστορίας της περιοχής. Σήμερα, ωστόσο, ζούμε όλοι στην εποχή του σεισμού. Είναι φανερό πως χρειαζόμαστε νέες μεθόδους, για να συλλάβουμε την ιστορική εμπειρία και να τη μετατρέψουμε σε δημόσια γνώση, σε παιδεία. Το οικοδομημένο περιβάλλον και ο αρχιτεκτονικός χώρος ίσως να πρέπει σήμερα να αφήσει τις φιλοδοξίες περί αιωνιότητας, λ.χ. μέσω των αρχαίων μνημείων. Τα τελευταία ενδεχομένως δεν εκφράζουν επαρκώς την·πραγματικότητα του σήμερα και του αύριο-τοπικού, εθνικού και παγκόσμιου, ίσως το οικοδομημένο περιβάλλον να πρέπει να γίνει πιο ζωντανή μεμβράνη, μέσα στην οποία οι πολίτες να μπορούν να γράψουν και να συλλάβουν τη ρευστότητα, την αμεσότητα κα« το απροσδιόριστο της καθημερινής ζωής».

seremetakis.com | 2024 © All rights reserved